Η συζήτηση για τα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι μεγάλη. Οι τακτικοί αναγνώστες του blog ξέρετε ότι οι θέσεις μου στο θέμα μπορούν ίσως να χαρακτηριστούν υπερβολικές από κάποιους, αφού πιστεύω στην κατάργηση όσο περισσότερων εμποδίων γίνεται στην κατεύθυνση της ελεύθερης διακίνησης και επαναχρησιμοποίησης των έργων διάνοιας -η κατάργηση του copyright θα με έκανε χαρούμενο.
Αλλά κατανοώ και τις αντιρρήσεις της “άλλης” πλευράς: είναι μία βιομηχανία που δεν μπορείς από την μία μέρα στην άλλη να καταργήσεις, όσο και αν πιστεύεις ότι ο δικός σου τρόπος είναι σωστότερος. Για αυτό υπάρχουν 3 μέτρα που νομίζω ότι είναι δίκαια και λύνουν αρκετά προβλήματα, χωρίς να ανατρέπουν τα πάντα. Στόχος είναι να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για την δημιουργία μίας παράλληλης “οικονομίας”, ποιο ανοικτής, πιο φιλικής στον δημιουργό και τον χρήστη και πιο ελεύθερης, ώστε να μην έχουμε ανάγκη από αστυνόμευση και παράλογους νόμους όπως το 3 strikes που περιορίζουν άλλα δικαιώματά μας.
Σκέψεις; Εντυπώσεις; Ιδέες;
1. Δημιουργία καταλόγου έργων διάνοιας. Για κάθε έργο στον κατάλογο αυτό, θα πρέπει να καταβάλλεται ένα μικρό ποσό τον χρόνο. Το ποσό αυτό μπορεί να είναι ανάλογο με την άδεια χρήσης (π.χ. “all rights reserved” 10 ευρώ/χρόνο, CC non commericial, 1 ευρώ τον χρόνο, CC attribution, 0 ευρώ/χρόνο) και το είδος του έργου (ίσως, για ταινίες το ποσό να ξεκινάει από 200 Ευρώ, ενώ για φωτογραφίες, που ένας φωτογράφος μπορεί να έχει χιλιάδες, από 0.1 ευρώ)
Με αυτό τον τρόπο, θα έχουμε καταρχήν ένα σημείο αναφοράς για το τί είναι copyrighted και τί όχι. Το κόστος για έναν δημιουργό (πχ. έναν συγγραφέα) είναι ελάχιστο. Αλλά για μία δισκογραφική που κρατάει “κλειδωμένα” χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες κομμάτια που δεν κυκλοφορούν πια, θα είναι σημαντικό και θα της θέσει το δίλημμα: αν όντως το έργο έχει εμπορική αξία, θα συνεχίσει να πληρώνει το μικρό fee ανά έτος, αν όχι, θα το αφήσει ελεύθερο. Το θεωρώ δίκαιο, ειδικά με την συνεχή επέκταση της διάρκειας των πνευματικών δικαιωμάτων.
Τα “ορφανά” έργα, μετά από μία μεταβατική περίοδο, να θεωρούνται public domain.
2. Να μην θεωρείται παράνομη η διακίνηση έργων διάνοιας μέσα από “κανάλια” στα οποία δεν πωλείται το ίδιο έργο.
Με λίγα λόγια, αν δεν μου επιτρέπεται να αγοράσω μέσω internet ένα μουσικό κομμάτι ή μία τηλεοπτική σειρά, γιατί να μην μπορώ να την διακινήσω ελεύθερα; Προφανώς δεν ζημιώνω κανέναν. Και αν αποδειχθεί ότι η ιδέα μου να κάνω π.χ. share μέσα από bittorrent μία τηλεοπτική σειρά έχει απήχηση, ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων μπορεί να αρχίσει να την πουλάει και μέσω internet, οπότε αυτόματα χάνω το δικαίωμα να την διακινώ τζάμπα.
Προσωπικά, έχω ευχηθεί πολλές φορές, μερικές από τις αγαπημένες μου ξένες σειρές να μπορούσα να τις αγοράσω μέσω internet, όπως μπορούν οι κάτοικοι των ΗΠΑ ή της Αγγλίας.
3. Να δημιουργηθούν και να ενισχυθούν θεσμοί που θα επιτρέπουν στους δημιουργούς να πληρώνονται για να δημιουργήσουν κάτι (από πριν) και όχι αν/αφού βγάλει εμπορικό κέρδος (μετά).
Δηλαδή, να μπορεί ένας δημιουργός (ένας συγγραφέας, ένας συνθέτης κ.λ.) να ζητήσει χρηματοδότηση από το κοινό του, για να δημιουργήσει το επόμενό του έργο: “για να δουλέψω τον επόμενο χρόνο στο βιβλίο μου και να είναι έτοιμο, χρειάζομαι Χ χιλιάδες ευρώ”.
Πιστεύω ότι έτσι, πολλοί δημιουργοί θα μπορέσουν και να έχουν περισσότερα έσοδα και μικρότερο ρίσκο. Αν ένα τέτοιο μοντέλο εδραιωθεί, νομίζω ότι θα βλέπαμε και πιο έξυπνες χρήσεις του: π.χ. παρουσιάζω το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου μου και ζητώ χρήματα για να το ολοκληρώσω ή το πρώτο κομμάτι του δίσκου ή τον πιλότο μίας εκπομπής.
Η ελπίδα είναι ότι με ένα τέτοιο μοντέλο είναι πιθανό να δούμε περισσότερα έργα με ελεύθερες άδειες: το προηγούμενο έργο σου είναι το διαβατήριο για το επόμενο και αφού ήδη έχεις πληρωθεί όσο θεωρούσες ότι άξιζε η δουλειά σου, γιατί να μην επιτρέψεις να φτάσει σε όσο μεγαλύτερο κοινό;
Ίσως μάλιστα με αυτό τον τρόπο να έβρισκαν χρηματοδότηση και έργα που δεν θεωρούνται εμπορικά -ή ίσως μερική χρηματοδότηση.
Ο Ο.Σ.Δ.Ε.Λ. (http://www.osdel.gr/) έχει δημιουργήσει μια πλατφόρμα που στοχεύει στην κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων δημιουργών & εκδοτών των έργων του λόγου.
Η πλατφόρμα ονομάζεται “αΣ.Π.ίΔ.Α” και προσφέρει μια αδιάλειπτη εξυπηρέτηση των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και Οργανισμών με την παροχή νόμιμης Άδειας Χρήσης (Αναλογικής ή Ψηφιακής) των Έργων του Λόγου.
Αυτήν την στιγμή εξυπηρετούνται εκπαιδευτικοί οργανισμοί (δημόσιο & ιδιωτικό) και τα φροντιστήρια. Μελλοντικά αναμένεται να καλύψει ιδιωτικές επιχειρήσεις, βιβλιοθήκες κλπ.
Η πλατφόρμα είναι ακόμα σε beta έκδοση.
URL : http://aspida.osdel.gr/
Όποια σχόλια ευπρόσδεκτα.
“ο ΟΣΔΕΛ εισπράττει 4% της αξίας εισαγωγής φωτοτυπικών μηχανημάτων, χαρτιού κατάλληλου για φωτοτυπία, scanners και αποθηκευτικών μέσων χωρητικότητας κάτω των 100Mb.”
Υπάρχουν πολλά σχόλια για τον ΟΣΔΕΛ σε αυτό το παλιότερο post: http://vrypan.net/weblog/2008/04/14/3469/
Παρακαλώ, να μην γίνει συζήτηση για τον ΟΣΔΕΛ εδώ, γιατί θα ξεφύγουμε. Αφήστε τα σχόλιά σας στο http://vrypan.net/weblog/2008/04/14/3469/
Για το #1 συμφωνώ απόλυτα. Θεωρώ ότι κάτι σε αυτή την κατεύθυνση θα έλυνε αρκετά από τα προβλήματα.
Για το #2 και σκεπτόμενος ως ‘εταιρία’ καταλαβαίνω γιατί δε θέλουν να χάσουν το δικαίωμα να πουλάν κάτι αύριο κι ας μη το πουλάν σήμερα (ή από όλα τα κανάλια).
Για το #3 συμφωνώ επίσης ότι σε κάποιες περιπτώσεις θα δουλέψει καλά. Από την άλλη κάποιοι καλλιτέχνες θεωρούν ότι έχουν ‘περιορισμένα’ έργα μέσα τους και με αυτά πρέπει να ζήσουν μια ζωή.
Συμφωνώ πάντως ότι ο στόχος πρέπει αρχικά να είναι modest. Αν σήμερα το 100% των έργων της τελευταίας δεκαετίας είναι πλήρως δεσμευμένο, να προσπαθήσουμε σε λίγα χρόνια να είναι μόνο το 90% δεσμευμένο κλπ
@Δημήτρης: σχετικά με το #2, δεν υπάρχει λόγος να “χάσουν” το δικαίωμα. Το ασκούν όποτε θέλουν. Αλλά όχι και να κυνηγάνε χρήστες, όταν δεν το ασκούν.
Το #1 μου φαίνεται λίγο ανέφικτο. Πώς γίνεται να γνωρίζουμε την ημερομηνία δημιουργίας ενός (κάθε) ορφανού έργου που δεν κάνουμε “track” για να πούμε αν έχει ξεπεράσει ή όχι μία ορισμένη ηλικία;
Για το #2, ακόμα και αν ένα προϊόν δεν είναι διαθέσιμο μέσω ενός καναλιού (π.χ. Internet), οι εταιρείες χάνουν λεφτά όταν κάποιος το αποκτάει παράνομα από το κανάλι αντί π.χ. να πάει να νοικιάσει/αγοράσει το DVD. Το επιχείρημα που ακούω κατά καιρούς “αν δεν το έβρισκε πειρατικά, δε θα το αγόραζε έτσι κι αλλιώς” δεν με πείθει απόλυτα.
Το #3 με βρίσκει απόλυτα σύμφωνω σαν ιδέα, απλά δεν είμαι σίγουρος στο κατά πόσο έχει σχέση με το copyright.
Άγγελε,
#1. Ακριβώς αυτό είναι το θέμα. Τα ορφανά έργα πρέπει να γίνουν ελεύθερα! Αν ο δημιουργός τους δεν ενδιαφέρεται να τα καταχωρίσει, αν κανείς δεν ξέρει πότε δημιουργήθηκαν, γιατί να είναι “κλειστά”; Ο κάθε δημιουργός που ενδιαφέρεται, θα πρέπει να φροντίσει για την καταχώρηση των έργων του. Σε μερικές περιπτώσεις είναι πιο εύκολο (π.χ. βιβλία, που είναι λίγα/συγγραφέα), σε άλλες πιο δύσκολο (π.χ. φωτογραφίες). Ας ξεκινήσουμε από τα εύκολα, ας υπάρχει μία μεταβατική περίοδος μερικών ετών.
Σημείωσε εδώ ότι για τα έργα που εκδίδονται ήδη, το πιο πιθανό είναι να ασχοληθεί αυτός που τα εκδίδει/διανέμει και όχι ο δημιουργός.
Επίσης, για άλλα, όπως π.χ. φωτογραφίες που μπαίνουν αμέσως σε on-line υπηρεσίες τύπου imagebank, μπορεί η καταχώριση να γίνεται αυτόματα με κάποιο API.
#2 Διαφωνώ. Υπάρχει ένα βιβλίο στην Αμερική που χρειάζομαι. Εδώ δεν το πουλάνε. Μέσω Internet δεν το πουλάνε. Και θα με πιάσεις γιατί το φωτοτύπησα από τον φίλο μου και δεν πήγα ταξίδι να το βρώ; Το ίδιο αντιμετωπίζω και με τις ξένες σειρές: είναι το αντικείμενο συζήτησης με φίλους μου που ζουν στο εξωτερικό. Εδώ δεν μεταδίδονται, στο DVD club θα έρθουν όταν τελειώσει το season. Αν μεταδίδονται εδώ, δεν είναι την ώρα ή την μέρα που εγώ μπορώ να τις δω -ζούμε στο 2010, όχι στο 1980, έχω απαίτηση να βλέπω αυτό που θέλω, την ώρα που το θέλω. Πάω π.χ. στο Applestore και δεν μου επιτρέπει να τις αγοράσω, γιατί μένω στην Ελλάδα!
#3. θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις να ξεφύγουμε από το ψευτοδίλημμα, “και πώς θα ζήσουν οι δημιουργοί”.
#1 Καταλαβαίνω τι θες να πεις, απλά έχω μεγάλες αμφιβολίες για το κατά πόσο είναι υλοποιήσιμο/εφικτό αυτό που προτείνεις. Τα έργα είναι πραγματικά “άπειρα” και εσύ προτείνεις ένα μηχανισμό opt-in για το copyright.
#2 Και τι θα γίνει για τα πράγματα που όντως μπορείς να αγοράσεις από Ελλάδα και τα οποία αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία; “Θα τα πάρει και αυτά η μπάλα” επειδή δε μπορούμε να αγοράσουμε 10 σειρές..;
Συμφωνώ με όσα γράφονται, στο post μέσες-άκρες. Αυτό που δεν κατάλαβα ποτέ με το copyright είναι γιατί η Beyonce ή ο Michael Jackson (και αντίστοιχα η Sony BMG ή όποια άλλη έχει τα δικαιώματα) να εισπράττει επ’ αορίστου τα δικαιώματα τραγουδιών ή δημιουργιών (έστω).
Θα έπρεπε κατά την γνώμη μου να υπάρχει ένα πάρα πολύ μικρό timeline, δεδομένου των ποσών που διακυβεύονται.
Επίσης, το μόνο μοντέλο εφικτό (προς στιγμήν) που για την widespread ενοικίαση ταινιών από το διαδίκτυο είναι ένας τύπος συνδρομής αλλά MobileMe: 80 € / year και κατεβάζεις ότι έχει το iTunes, αλλιώς ο “μέσος” χρήστης την βγάζει με 50 € Rapidshare account και 1 donation ( π.χ. 20 €) σε ένα forum… Δυστυχώς ή ευτυχώς αυτή είναι η τιμή της αγοράς.
Πάντως είναι πολύ μεγάλο και είναι επικίνδυνο να τα βάζουμε σε ένα τσουβάλι, άλλο μουσική (imho) άλλο ταινίες (πόσες φορές θα την δεις, 5;), άλλο σειρές (θα την δεις και 2 και 3…) άλλο το software φυσικά…
Radical Thoughts, θα έλεγα τις σκέψεις σου.
Αυτη τη στιγμή τρέχουν κάποιοι Αυστραλοί ένα Project “Guevara” το ονομάζουν -περιορισμένο στην μουσική- το οποίο θα σου επιτρέπει να κατεβάζεις τα mp3. Οι πληρωμές των δικαιωμάτων θα γίνεται απο τα έσοδα απο τις διαφημίσεις, ανάλογα με τα downloads.
Κατα τη γνώμη μου, κάπου εκεί στην μέση βρίσκεται η λύση.
Ποιοτικό ψηφιακό υλικό και εναλλακτικός τρόπος πληρωμής.
..και φυσικά όπως επισημαίνει ο Ατματζίδης, τα πνευματικά δικαιώματα θα πρέπει να έχουν εύλογη ημερομηνία ληξης.